Welkom in De Tike parel van Smallingerland
Wat valt er te vertellen over een dorpje van nog geen 100 huizen?
Laten we beginnen bij het begin. Het wapen van De Tike vertelt ons veel over de ontstaansgeschiedenis: De zilveren punten vertegenwoordigen de eenvoudige plaggenhutten op de heide van vroeger. De zilveren ploeg staat voor de ontginning van de heide, waardoor het landschap werd omgezet in een weidelandschap: de groene schildvoet. Het zilveren pompeblêd verwijst naar De Leijen, het meer met de natuurrijke omgeving aan de rand van het dorp. Dezelfde symbolen komen herkenbaar terug in de vlag, waarop de driehoekige punten overigens rood zijn. Die rode kleur knipoogt naar de huizen, die tegenwoordig van steen zijn.
Beretrots op De Tike, maar hoe ligt het dorp erbij?
De Tike is van oudsher een streekdorp, ontstaan door veenen heideontginning. De nederzetting is ontstaan op een keileemrug, bedekt met zand en gelegen tussen twee moerassige laagveengebieden. Aan de oostzijde van de keileemrug liggen het Swartfean en het Wytfean en aan de westzijde ligt het ingepolderde gebied De Wierren. Nadat het hoogveen op de keileemrug was gewonnen voor brandstof, raakte dit gebied begroeid met heide. Deze heidevelden zijn met name in het begin van de 20e eeuw grootschalig ontgonnen, waardoor het huidige weidelandschap is ontstaan. De Tike kreeg pas in 1953 de officiële dorpsstatus, maar buurtschap Tieke bestond toen al eeuwenlang. Toen De Tike nog een buurtschap was, viel het grotendeels onder het dorp Nijega, deels onder het dorp Opeinde -beide gemeente Smallingerland én deels onder het dorp Sumar -gemeente Tytsjerksteradiel. In de jaren zeventig, bij de totstandkoming van het postcodesysteem, is bepaald dat alleen het Smallingerlandse deel zou vallen onder de woonplaats De Tike. Gevolg hiervan is dat een klein deel van het dorp -noordzijde van de Susterwei en de Polderdyk- valt onder gemeente Tytsjerksteradiel. Gezien de banden van oudsher en de geografische ligging, beschouwen we dit deel, dat feitelijk dus onderdeel is van Sumar, nog altijd als deel van De Tike.
Mede door de afgelegen ligging waren de Tieksters op elkaar aan gewezen en was er een groot saamhorigheidsgevoel en sterke gemeenschapszin. Dat resulteerde in 1879 tot het stichten van een kerkje door de gezamenlijke dorpsbewoners.Dit kerkje werd in 1896 afgebroken en weer opgebouwd aan de Hearrewei in Sumar. Daarnaast werd in 1929 een school opgericht, die altijd een belangrijke plaats innam maar helaas in 2019 door het te lage leerlingenaantal haar deuren moest sluiten voor regulier basisonderwijs. Ook het dorpshuis is destijds op dezelfde wijze ontstaan. Deze drie belangrijke gebouwen vormden jarenlang de dorpskern van De Tike.
Cultuur & natuur
Ons dorp is voorzien van kleurrijke drempels die het verkeer moeten afremmen. Samen vormen deze drempels een kunstwerk in ons dorp. Kunstenares Els Gottschal uit Groningen heeft bij haar ontwerp in 1995 onder meer gelet op de voorgevels van de oude huurwoningen aan de Master de Jongwei. Inmiddels zijn deze oude woningen vervangen. Aan de rand van De Leijen aan de Dokstersheide en vlakbij de vogelkijkhut is in de lente van 2019 een door de dorpelingen zelf gemaakte bomenreus verschenen, begeleid door het gedicht Grutsk. Het kunstwerk is door Tyksters gemaakt in het kader van het WoodlandArt-project. Het bestaat uit de inheemse boomsoorten wilg, berk, beuk, els en eik. De reus herdenkt de vele gekapte bomen langs het Peinder Kanaal en die voor de aanleg van de Centrale As, maar symboliseert ook de trots op alle bomen die het dorp nog wel rijk is.
Aan de straatkant van het schoolplein bevindt zich het oorlogsmonument van De Tike. Dit is een natuurstenen plaquette met tekst die is aangebracht in een bakstenen muur. Elk jaar vindt hier op 4 mei de lokale herdenking plaats.
De tekst op het monument luidt:
‘1940-1945’
FREERK VEENSTRA WERD OP 22 AUGUSTUS 1944 DOOR DE BEZETTER UIT DIT DORP WEGGEVOERD EN VOND OP 3 MEI 1945 IN DE “LÜBECKER BOCHT” SAMEN MET 7000 LOTGENOTEN DE DOOD
WALTER E. WINCE KWAM OP 26 NOVEMBER 1943 OM HET LEVEN TOEN HIJ BOVEN DIT DORP UIT EEN DOOR DE DUITSERS AANGESCHOTEN VLIEGTUIG SPRONG
HAR GRÊVEN SILLE ÚS IN TINKSTIEN WÊZE
P. DE JONG
Landschap & recreatie
Tijdens en na de vervening vestigden zich hier veel veenarbeiders. Ze woonden in zogenaamde vervenershuisjes die her en der gebouwd werden op de uitgestrekte heidevelden. Naast plaggehutten had De Tike destijds ook al een aantal kleine ‘pleatskes’ en verschillende winkeltjes. Als vanzelf ontstonden er vele verbindingspaden, ook wel ‘houtsjepaden’ genoemd. Door de ruilverkaveling eind jaren zestig zijn deze paden bijna allemaal verdwenen of doodlopend geraakt. Een aantal is weer in ere hersteld door wandelpaden langs perceelranden aan te leggen. Een vrijwilligersgroep maait en onderhoudt deze Historische paden (zie plattegrond).
Het dorp ligt in het Nationaal Landschap ‘De Noardlike Fryske Wâlden’. Dit landschap heeft een verleden van vervening, kent verspreid gelegen bebouwing en pronkt met elzensingels en natuurlijk De Leijen. Dit meer is ontstaan rond 1750, toen vanuit Eastermar werd begonnen met het afgraven van het laagveen. U kunt bij De Leijen ’s zomers heerlijk zeilen, kanovaren, suppen en surfen. Bij voldoende ijsdikte wordt er ’s winters ook volop geschaatst. De Tike heeft een eigen haventje met aanlegsteiger voor kleine motorbootjes en een opstapplek voor kano’s.
Bij De Leijen bevindt zich een nieuwe vogelkijkhut: De Blaustirns.
Dit is de Friese naam voor de Zwarte Stern. Deze bijzondere vogel is maar op een paar plaatsen in Nederland te spotten en broedt bij De Leijen.
U kunt De Tike en omgeving verkennen middels een ‘swalkrûte’.
Deze wandelroute is verkrijgbaar bij de VVV. www.friesland.nl/nl/routes/1912543646/swalkroute-de-tike-1
Daarnaast loopt het Friese Woudenpad (van Lauwersoog naar Steenwijk) langs De Leijen (ten oosten) en het Noardlike Fryske Wâldenpad door De Tike. Deze routes zijn te vinden op: www.wandelnet.nl
Openbaar Vervoer via de OPSTAPPER
In De Tike is geen regulier openbaar vervoer. In plaats daarvan rijdt een Opstapper en/of Belbus. Deze rijden alleen op reservering.
Lijn 6111 De Tike, Dorp – Drachten, Transferium Oost
Lijn 6112 De Tike, Dorp – Nijega, Rijksweg
Deze lijn is de OPSTAPPER. Reserveer minimaal een uur van te voren. Reserveren kan per telefoon op 0800-280 280 3, via arriva.nl en vul het reserveringsscherm in of stuur een bericht naar centrale@kijlstra.nl. De Opstapper brengt u van de Opstapperhalte naar het Opstapperknooppunt of omgekeerd.
Actuele vertrektijden: Dorp, De Tike – Vertrektijden (drgl.nl)
Samen zijn
De Tike heeft een actief verenigingsleven en het dorpshuis Ora et Labora speelt daarbij een belangrijke rol. In het dorpshuis komen namelijk diverse verenigingen samen, onder meer de brassband Soli Deo Gloria (www.sdg-detike.nl), een biljartclub, de watersportvereniging De Dwerssleat, een volksdansgroep en een Historische Kring. Ons dorp heeft zelf geen sportverenigingen. Voor diverse sporten kunt u terecht in de omringende dorpen. Zo heeft Opeinde een voetbalvereniging ONT, vernoemd naar de drie dorpen Opeinde, Nijega en De Tike. Voor het schaatsen kunt u lid worden van de in 1902 opgerichte ijsclub Foarút van de dorpen Nijega en De Tike.
Tijdens de winterperiode worden in het dorpshuis allerlei knusse activiteiten aangeboden voor jong en oud. Van kinderdisco tot stamppot klaverjassen, van Lekker Ite tot Bonte Avond. Iedere donderdagavond bent u welkom in het Grand Café, voor een gezellig praatje, drankje aan de bar of om te kaarten, darten of biljarten. Kijk voor het actuele programma op FaceBook of op http://www.dorpshuisdetike.nl
In De Heidehipper leest u actuele informatie over ons dorp, haar inwoners en hun activiteiten. Deze dorpskrant wordt 4x per jaar gratis verspreid.
Hierboven heeft u kunnen lezen over het Talent, de Interesses, het Karakter en de Energie in en van ons dorp De TIKE. Iedereen die zich bij de ontwikkelingen van ons dorp betrokken voelt, kan zich laten horen bij het bestuur van Dorpsbelang. Nog geen lid van Dorpsbelang De Tike en dit wel worden? Download het aanmeldformulier of vraag deze op bij het bestuur.
Tot ziens, oant sjen,
namens het bestuur van Dorpsbelang